آلودگی دشت خاتون آباد در سال های گذشته در حالی منجر به تلف شدن هزاران راس دام شده که دامداران از روند طولانی پرداخت خسارت ها گلایه دارند ضمن اینکه هنوز مقداری آلودگی گازی در منطقه وجود دارد.
شهر بابک از قطب های دامپروری و دامداری استان کرمان به شمار می رود، شهرستانی که دشت خاتون آباد آن سالهاست که زخمی عمیق ناشی از آلودگی مجتمع مس خاتون آباد را بر دوش دارد به گونه ای که آلودگی مراتع و مصرف علوفه مسموم باعث مرگ هزاران راس دام طی سال های اخیر شده است.
در دشت خاتون آباد دیگر امکان ادامه دامداری وجود ندارد و شرکت مس خاتون آباد موظف است ضمن رفع منشا آلودگی های موجود، خسارت تلفات دام را به دامداران خسارت دیده پرداخت کند. این در حالیست که دامداران از پرداخت نشدن خسارت از سال ۱۴۰۰ به بعد گلایه مدند آن هم در این شرایط اقتصادی که تورم افسار گسیخته معیشت آنها را تحت تاثیر قرار داده است.
آلایندگی های زیست محیطی کارخانه ذوب مس خاتون آباد شهربابک که باعث تلف شدن دام های زیادی در منطقه شده است؛ دامداران شهربابکی از طولانی شدن روند پرداخت غرامت گلایه دارند.
خسارت دامداران از سال ۱۴۰۱ در حالی هنوز پرداخت نشده که در نیمه سال ۱۴۰۲ هستیم و با توجه به شرایط اقتصادی موجود دامدار متضرر می شود.
دامداران گلایه مندند
یکی از دامداران شهر بابک در گفتگو با بازار اظهار کرد: قرار بود از سال ۱۴۰۱ تا پنجمین ماه ۱۴۰۲ خسارت دامدارن منطقه خاتون آباد پرداخت شود اما هیچ کدام از مسئولان شهرستان شهربابک پی گیری مشکل ما نیستند. تکلیف خسارت دیدگان خاتون آباد بعد از گذشت یک سال و نیم چیست؟
دامدار شهر بابک: قرار بود سوله برای دامداران خسارت دیده ساخته شود که فقط ۱۰ درصد آنها ساخته شد و مابقی ساخته نشد
وی که نخواست نامی از او برده شود، ادامه داد: قرار بود سوله برای دامداران خسارت دیده ساخته شود که فقط ۱۰ درصد آنها ساخته شد و مابقی ساخته نشد. همچنین علوفه مورد نیاز دام که قرار بود تامین شود، هم تامین نشده است.
این دامدار شهربابکی گفت: خسارت دامداران طی یک سال و نیم گذشته پرداخت نشده است از مسئولان می خواهیم که این مساله را پی گیری کنند.
مهلت شش ماهه مس خاتون آباد برای رفع آلودگی
فرماندار شهر بابک در گفتگو با خبرنگار بازار اظهار کرد: به صورت کلی در این خصوص با دامدارن توافق کردیم که دامدارن مراجعه و بیان کردند که دامداری در منطقه دیگر برای ما سودی ندارد درخواست دادند که حق چرا، آغل ها و دام هایشان کارشناسی شود و پرونده چرای خاتون آباد بسته شود تا بتوانند در حیطه دیگری مشغول به کار شوند.
علیرضا جلالی با اشاره به برگزاری جلسات متعدد با دامداران خسارت دیده گفت: در سال گذشته دامداران خسارتشان را در نهمین ماه سال دریافت کردند در حالی که امسال کار در مردادماه رو به پایان است. همه کارهای لازم برای پی گیری بحث خسارت دامداران از سوی فرمانداری شهربابک انجام شده است.
وی گفت: حتی در زمینه آلودگی جلسه ای در استانداری با معاون عمرانی استاندار کرمان برگزار و به مس شش ماه زمان داده شد تا آلودگی را به صفر برسانند. آلودگی نسبت به روزهای اول بسیار کاهش یافته است. طبق اعلام محیط زیست آلودگی غبار کم شده و یک نوع آلودگی دیگر مانده است که آن هم مقرر شد که شش ماه تمام شود.
جلالی در خصوص چرایی ساخت فقط ۱۰ درصد سوله ها برای دامدارن خسارت دیده خاتون آباد اظهار کرد: طرح سوله سازی مربوط به دوره قبل بود. حتی خود دامداران این طرح را منتفی کرده اند چرا که نگهداری در سوله هم آسیب های خاص خودش را داشت. این طرح متنفی است و حتی سوله های ساخته شده هم باید بعدا از منطقه جمع آوری شود. این تصمیم بر اساس توافقی است که خود دامداران کرده اند.
وی ادامه داد: تصور بر این بود که برای کاهش آسیب ها اگر سوله ثابت ایجاد کنیم مشکل حل می شود اما این اتفاق نیفتاد چرا که دامداران بعد از سبز شدن صحرا دام ها را به چرا می بردند که آسیب های خودش را داشت.
پیشنهادات فرماندار شهربابک به مس خاتون آباد
جلالی دو پیشنهاد را در این زمینه مطرح کرد و گفت: اولین پیشنهاد این است که شرکت مس برای پرداخت خسارت شش ماه امسال از همین حالا اقدام کند؛ فرمانداری هم گزارش را آماده و برای شرکت ارسال می کند.
فرماندار شهربابک ادامه داد: شرکت مس مکمل هایی را به دامدار می دهد که خسارت دام را پایین می آورد؛ سال گذشته ارائه این مکمل ها همزمان با سبز شدن دشت شد؛ این در حالیست که در آن زمان کسی به دام مکمل نمی دهد. درخواست ما از شرکت مس این است که از همین الان در این زمینه اقدام کنند تا نهایتا ظرف یک ماه آینده مکمل ها را به دامداران تحویل دهیم.
وی در خصوص میزان آلودگی مجتمع مس خاتون آباد گفت: در هنگام شب دود زیادی از دودکش های مجتمع مس خاتون آباد خارج می شود و غبار آن برخی روستاها را گرفته است؛ ما نمی توانیم واقعیت را انکار کنیم.
فرماندار شهربابک گفت: طبق اعلام محیط زیست آلودگی غباری این مجتمع کم یا تمام شده اما آلودگی گازی هنوز وجود دارد.
جلالی: برخی آلودگی هایی که ایجاد شده به این سادگی از محیط جمع نمی شود؛ این آلودگی ها در دشت نشسته است و سالیان سال وجود خواهد داشت
وی با اشاره به اینکه آلودگی گازی باید به اسید شود، گفت: مجتمع مس هنوز نتوانسته این آلودگی را کاملا رفع کند. مس خاتون آباد تعهد کرده که شش ماه این مشکل حل می شود.
جلالی یادآور شد: برخی آلودگی هایی که ایجاد شده به این سادگی از محیط جمع نمی شود. این آلودگی ها در دشت نشسته است و سالیان سال وجود خواهد داشت.
پرداخت ۱۶ مرحله خسارت دامداران خاتون آباد
مشاور مجتمع مس خاتون آباد در گفتگو با خبرنگار بازار در خصوص آلودگی ناشی از فعالیت این مجتمع در منابع آبی و مراتع خاتون آباد اظهار کرد: کارخانه ذوب خاتون آباد از سال ۱۳۸۴ راه اندازی شد. البته در این مجتمع مجموعه ای از کارخانجات پیش بینی شده بود که احداث شود.
جلیل حسانی اولین کارخانه احداث شده را کارخانه ذوب دانست و افزود: مابقی کارخانجات مربوط به چرخه تولید مس کاتد در خاتون آباد باید در مراحل بعدی انجام می شد. این مساله در دستور کار شرکت مس خاتون آباد قرار گرفت و طراحی های لازم برای این منظور انجام شد.
وی ادامه داد: بعد از راه اندازی کارخانه مس ذوب خاتون آباد آلودگی هایی در منطقه ایجاد شد. پیرو آلودگی های ایجاد شده از سال ۱۳۸۵ خسارت ها و تلفاتی در بخش دام داشتیم که شرکت مس از سال ۱۳۸۵ خسارت مربوط به تلفات دام را طی ۱۶ مرحله تا پایان سال ۱۴۰۰ به صورت کامل پرداخت کرد.
حسانی گفت: بعد از اینکه لیست تلفات به صورت سالانه یا نیم ساله به شرکت مس می رسد، شرکت بر اساس ارزیابی قیمتی که از سوی کارشناسان صورت می گرفت، خسارت را پرداخت می کرد.
حسانی: در روزهای گذشته لیست خسارت دامداران به شرکت مس رسیده است و در حال بررسی هستیم که این خسارت ها هم پرداخت شود
وی در خصوص خسارت سال ۱۴۰۱ گفت: معمولا تلفات دام که در طول سال رخ می دهد، توسط کارشناس مربوطه لیست برداری می شود و پایان سال بعد لیست ارسال می شود. در روزهای گذشته لیست خسارت دامداران به شرکت مس رسیده است و در حال بررسی هستیم که این خسارت ها هم پرداخت شود.
مشاور مجتمع مس خاتون آباد اظهار کرد: شرکت مس خاتون آباد در طول فرآیند ثبت تلفات دخالتی ندارد. شرکت بعد از ثبت و ارسال لیست تلفات بررسی های لازم را انجام داده و خسارت پرداخت می شود.
وی با اشاره به اینکه مساله پرداخت خسارت ها در حال پی گیری و انجام است، افزود: لیست خسارت ها پایان سال به دست فرمانداری می رسد و تا به شرکت مس برسد چند ماه طول می کشد. البته در سال ۱۴۰۱ کار با سرعت بیشتری انجام شده است.
حسانی در پاسخ به اینکه آیا خسارت ها با توجه به قیمت دام به روز پرداخت می شود، بیان کرد: خسارت ها بر اساس قیمت روز کارشناسی پرداخت می شود و قیمت کارشناسی به روز است.
مشاور مجتمع مس خاتون آباد ادامه داد: معمولا قیمت کارشناسی قیمتی نسبتا بالاتر از عرف منطقه است. اینگونه نیست که در این فرآیند ضرری متوجه دامداران شود.
وی در خصوص چرایی تاخیر در پرداخت خسارت ها اظهار کرد: فرآیند کار به این صورت است که اگر کارشناس دامپزشکی که لیست تلفات را ثبت می کند، خسارت شش ماهه را هم ارسال کند، ما بلافاصله اقدامات مربوطه را آغاز می کنیم اما این لیست معمولا پایان سال ارسال می شود.
پی گیری برای رفع آلودگی گازی
حسانی با اشاره به اینکه آلودگی در خاتون آباد کاملا کنترل شده است، افزود: با تکمیل زنجیره تولید، آلودگی غباری منطقه ۱۰۰ درصد زیر حد مجاز است؛ مختصری آلودگی گازی داریم که در حال رفع است. آلودگی گازی که اکنون وجود دارد هیچ آسیبی به منطقه نمی زد.
وی با بیان اینکه روزانه بالغ بر یک هزار و ۱۰۰ تن اسید تولید می شود، گفت: اقدامات متعددی را بر اساس مصوبه کارگروه استان انجام داده ایم. در اولین اقدام در شعاع ۱۵ کیلومتری مجتمع مس خاتون آباد حقوق مکفی دامداران را به منابع طبیعی به صورت کامل پرداخت کردیم. حق چرا را کامل خریدیم و به عبارتی مرتع خریداری شد.
مشاور مجتمع مس خاتون آباد ادامه داد: همچنین در شعاع ۱۵ کیلومتری کارخانه پلاک گذاری انجام شد. تعداد دام مجاز در این محدود ۱۷ هزار راس است ولی بعد از پلاک گذاری مشخص شد که بیش از ۴۸ هزار راس دام در این منطقه وجود دارد. بر این اساس ۳۱ هزار راس دام غیرمجاز در منطقه داریم.
حسانی عنوان کرد: مصوبه دیگر این بود که به دلیل غیراقتصادی بودن دامداری سنتی موجود، شرکت ذیصلاح کشوری از سوی جهاد کشاورزی انتخاب شود. در مصوبه هیئت وزیران آمده بود؛ دام ها در یک دامداری بسته جمع آوری شوند و مطالعاتی در این زمینه آغاز شد.
وی در ادامه توضیح داد: با توجه به اینکه وضع دامداری موجود در خاتون آباد اقتصادی نیست، طراحی شد که در یک فضای بسته اصلاح نژاد دام انجام شود که هم دامداری اقتصادی شود و هم مرتع لطمه نخورد. مطالعات در این زمینه انجام و جایگاه ها ساخته و کار اصلاح نژاد انجام شد. متاسفانه همکاری صورت نگرفت و کار پیش نرفت.
حسانی همچنین گفت: علاوه بر تلفات جاری که در طول سال اتفاق می افتد و خسارت گوسفندان تلف شده پرداخت می شود؛ طی سالهای گذشته بر اساس اقدامات انجام شده خسارت دامداران با رقم بسیار بالا پرداخت شده است.
مشاور مجتمع مس خاتون آباد اظهار کرد: بر اساس آخرین مطالعات انجام شده در زمینه آب اصلا آلودگی نداریم، در زمینه خاک حدود پنج الی شش کیلومتر آلودگی وجود دارد.
وی افزود: آلودگی غباری چندین سال است که کنترل شده و ماهانه هم اندازه گیری می شود و زیر حد استاندارد است. البته منکر این نیستیم که آلودگی غبار مربوط به سال های گذشته که در دشت نشسته است، هنوز هم وجود دارد که زیر ۱۰ کیلومتر است.
حسانی: ما موظف به رفع آلودگی هستیم و این کار را هم انجام می دهیم و در این راستا روزانه یک هزار و ۱۰۰ تن اسید تولید می کنیم
حسانی ادامه داد: مقداری آلودگی گازی مانده است که آسیبی به منطقه وارد نمی کند. ما موظف به رفع آلودگی هستیم و این کار را هم انجام می دهیم و در این راستا روزانه یک هزار و ۱۰۰ تن اسید تولید می کنیم.
وی عنوان کرد: در شرایط تحریمی که تجهیزات به ما نمی دهند با استفاده از توان داخلی برای رفع آلودگی استفاده می کنیم.
مشاور مجتمع مس خاتون آباد با اشاره به اینکه بحث تامین مکمل ها در دستور کار است و خریداری می شود، اظهار کرد: آخرین مصوبه کارگروه استان این است که دام موجود در شعاع ۱۵ کیلومتری شرکت مس خاتون آباد را ما خریداری کنیم. کارشناس باید قیمت گذاری کند و ما بخریم. این مصوبه در دستور کار و در حال پی گیری است.
وی گفت: مطالعاتی توسط اداره کل دامپزشکی استان کرمان انجام و مشخص شد که گوشت دام آلودگی ندارد. این دام یا باید در منطقه باشد یا جمع آوری شود که اگر در منطقه باشد که همیشه تلفات داریم. این دام ها باید در دامداری بسته بیایند و در مرتع چرا نکنند. وقتی ما دام را بخریم مرتع را هم می خریم حقوق دامدار را هم پرداخت می کنیم و جایگاهش را هم می خریم. این روال و قانون جاری در کل کشور است.
موافقت با پرداخت شش ماهه غرامت ها
وی همچنین گفت: با پیشنهاد فرماندار شهربابک در خصوص پرداخت شش ماهه خسارت ها موافقیم؛ فرمانداری گزارش شش ماهه را ارسال کند شرکت هم شش ماهه پرداخت را انجام می دهد.
با توجه به اینکه در اثر این آلودگی، شغل و معیشت دامداران خاتون آباد به شدت تحت تاثیر قرار گرفته نیاز است خسارت های آن ها در اسرع وقت پرداخت شده و حمایت های اقتصادی از آنها صورت گیرد تا بیش از این متضرر نشوند.
با وجود اشتغالزایی خوب مجتمع مس خاتون آباد در منطقه اما آلودگی این کارخانه در منابع آبی و مراتع که منجر به تلف شدن دام‌های زیادی شده است؛ غیر قابل انکار است. منطقه ای که یکی از قطب های دامپروری استان کرمان بوده و اقتصاد و معیشت ساکنانش به دامداری وابسته است.
