بهبودی، کارشناس سنگ گفت: ایران بهشت سنگهای ساختمانی جهان است، ولی تحریم ها نفس این صنعت را گرفته و صادرات آن به کمتر از ۱۰ درصد رسیده است. درحالی که با این صنعت کشور را میتوان به سودهای فراوانی رساند.
ایران یکی از غنی ترین کشورهای جهان در زمینه سنگ های ساختمانی است که در مناطق مختلف ایران و در کوه ها سنگ های ساختمانی و معدنی به وفور یافته می شود. بنابراین ظرفیت ایران در حوزه سنگ های ساختمانی نسبت به متوسط جهانی بالاتر بوده و ایران چهارمین کشور از نظر ذخایر غنی معادن سنگ و هفتمین کشور از نظر میزان تولید سنگ ساختمانی در جهان است.
بنابراین بازار صادرات سنگ ایران می تواند، بازاری بسیار پر سود باشد، اما از زمانی که سایه تحریم بر خاک این مملکت سایه افکنده است، میزان صادرات سنگ ایران حتی به کمتر از ۱۰ درصد کل استخراج از معادن رسیده است.
به خصوص این که به جز بحث تحریم ها، متخصیصین و فعالان حوزه سنگ از آموزش های تخصصی و به روز جهانی دور مانده و نمی خواهند خودشان را با مسائل به روز جهانی وفق دهند. همین عدم آموزش ها و نداشتن اطلاعات کافی از بازارهای جهانی و بازارهای هدف موجب شده است که با وجود ذخایر غنی در حوزه سنگ های معدنی، ایران نتواند در بخش صادرات سنگ موفق عمل کرده و جایگاه خوبی را در جهان به خود اختصاص دهد. جلال بهبودی، کارشناس سنگ و معدنکار در گفت و گو با بازار به سوالتمان پاسخ داد.
*با توجه به این که در وضعیت تحریمی به سر می بریم در بخش صادرات سنگ وضعیت ایران چگونه است؟
با توجه به مشکلاتی که در ایران وجود دارد، صنعت سنگ ایران هم با گرفتاری و مشکلات فراوانی روبه روست. به خصوص این که با جهان نمی توانیم ارتباط داشته باشیم و انتقال پول در بخش صادرات کار بسیار سختی شده است. بنابراین بسیاری از بخش های تولیدی و صنعتی ایران به خصوص سنگ های ساختمانی با مشکلات فراوانی مواجه شده اند.
به خصوص این که بانک های ایرانی نمی تواند با سایر بانک های جهانی در زمینه انتقال پول ارتباط داشته باشد که این مساله به تنهایی بخش صادرات سنگ ایران را با چالش بزرگی روبه روکرده است. درنتیجه علاوه بر مشکلات خاصی که در صنعت سنگ ایران وجود دارد، مسائل بانکی و تحریم های اقتصادی مزید بر علت شده و بخش صادرات سنگ با مشکلات عدیدهای روبه رو شده است. در این زمینه باید مسوولین مربوطه بیشتر تامل کنند تا با راهکارهای مناسب به نتیجه مطلوبی برسند.
این مشکلات نفس بخش سنگ ایران را به شماره انداخته است. اما همچنان فعالیت های تولیدی و صادراتی کژدار و مریز فعالیت خودشان را انجام می دهند، زیرا اگر فعالان این حوزه با وجود مشکلات و کاستی ها فعالیت هایشان را انجام دهند این صنعت از بین می رود.
چیزی حدود ۹۰۰ هزار تن سنگ در طول سال صادر می شود. این درحالی است که بیش از ۲۵ میلیون تن سنگ در ایران استخراج می شود. بنابراین، این میزان از صادرات حتی کمتر از ۱۰ درصد است که رقم بسیار ناچیزی را برای کشور به ارمغان می آورد
*حجم صادرات سنگ ایران چه میزان است؟
حجم صادرات سنگ ایران به قدری نیست که اصلا بخواهیم درمورد آن صحبت کنیم. کمتر از ۱۰ درصد استخراجِ سنگ های ساختمانی ایران به سایر کشورها صادر می شود. بنابراین این اعداد و ارقام پایین در حد و اندازه ای نیست که بر روی آن وقت و انرژی صرف شود. در واقع چیزی حدود ۹۰۰ هزار تن سنگ در طول سال صادر می شود. این درحالی است که بیش از ۲۵ میلیون تن سنگ در ایران استخراج می شود. بنابراین، این میزان از صادرات حتی کمتر از ده درصد است که رقم بسیار ناچیزی را برای کشور به ارمغان می آورد.
درحال حاضر برگشت پول صادرات خودش معضل بزرگی است. به خصوص این که وقتی پول به سیستم های بانک مرکزی بازمی گردد تا به دست تولید کننده برسد نفس افراد را می گیرد. در همین شرایط باید کار را سرپا نگه داریم و به فعالیت هایمان ادامه بدهیم.
همچنین مشکل دیگری که در بخش صادرات سنگ ایران وجود دارد، صادرت به صورت واسطه ای است. یعنی افرادی واسطه می شوند تا سنگ از معدن داران دست تولید کنندگان و مصرف کنندگان در خارج از کشور برسد. این روش در تمام دنیا معمول است؛ اما در ایران به صورت دلال بازی در می آید که یا معدنکاران ضرر می کنند یا سودهای بسیار کمی نصیبشان می شود. بنابراین بحث واسطه ها باید توسط بخش دولتی مورد نظارت و کنترل دقیق قرار بگیرند تا مشکلی برای فعالان این صنعت بزرگ به وجود نیاید.
به خاطر همین نبودن تخصص است که در بخش صادرات و فروش و بازگشت پول دچار مشکل شده ایم. چرا که افراد تلاش نکرده اند روش های بازاریابی نوین در حوزه سنگ را یاد بگیرند و به صورت اصولی و حرفه ای در این بخش فعالیت کنند. برای همین است با وجود این که در بخش تولید و تنوع سنگ هیچ کم و کاستی در ایران وجود ندارد، ولی همچنان در بخش فروش در ایران و خارج از کشور مشکلات فراوانی وجود دارد
*آیا پیشنهادی برای بهبود وضعیت سنگ در بخش تولیدی و صادراتی دارید؟
تنها پیشنهادم این است که فعالان بخش سنگ باید در بخش های مختلف صنعت سنگ آموزش ببینند و از تخصص های لازم و کافی برخوردار باشند. زیرا اگر افراد به حد کافی دانش و مهارت داشته باشند بسیاری از مشکلات و گرفتاری هایی که درگیر آن هستیم به شکل اتوماتیک حل می شود. ولی وقتی افراد از کمترین اطلاعات در این حوزه برخوردارند و هیچ تلاشی برای کسب مهارت های مورد نیاز نمی کنند، قطعا شاهد کم و کاستی های زیادی خواهیم بود. زیرا این تخصص و مهارت است که در حوزه ای می تواند راه گشای مشکلات باشد.
به خاطر همین نبودن تخصص است که در بخش صادرات و فروش و بازگشت پول دچار مشکل شده ایم. چرا که افراد تلاش نکرده اند روش های بازاریابی نوین در حوزه سنگ را یاد بگیرند و به صورت اصولی و حرفه ای در این بخش فعالیت کنند. برای همین است با وجود این که در بخش تولید و تنوع سنگ هیچ کم و کاستی در ایران وجود ندارد، ولی همچنان در بخش فروش در ایران و خارج از کشور مشکلات فراوانی وجود دارد.
بهتر است تمامی مشکلات و کاستی ها از ریشه حل شود. که عمده ترین مساله هم همین بحث آموزش افراد مشغول در این حرفه است. وقتی مشکل آموزش فعالان حوزه سنگ برطرف شود، قطعا سایر مشکلات هم به صورت سیستمی بر طرف می شود و با گرفتاری های کمتری در این بخش مواجه می شویم.
*به صورت تخصصی بر روی چه سنگ هایی فعالیت می کنید؟
به صورت تخصصی بر روی سنگ های ساختمانی فعالیت می کنیم. در همه جای ایران معادن سنگ وجود دارد، ما در یکی از قوی ترین و غنی ترین کشورهای جهان در حوزه ماده معدنی قرار داریم.
۱۰ درصد ذخایر معدنی جهان در ایران وجود دارد، درحالی که یک درصد جمعیت جهان را دارا هستیم. باید ۱۰ برابر چیزی که وجود دارد مردم ایران مرفه و ثروتمند باشند. ولی این مساله هم مدیریت و آموزش نیاز دارد که ما در ایران آن را هم نداریم.
همه جای ایران پر از پول و ثروت است و در این حوزه افرادی را نیاز داریم تا ثروت ها کشور را شناسایی کرده و سود آن را در اختیار مردم ایران قرار دهند.
برای معادن، حقوق دولتی می گیرند که درحال حاضر هم این حقوق دولتی بسیار افزایش یافته است. در واقع ۱۰ درصد از فروش مواد معدنی از کفی که برای ان تعیین می کنند مربوط به حقوق دولتی است
*آیا معادن به اشخاص خاصی تعلق دارد یا دولتی هستند؟
بر اساس قانون به خصوص بعد از انقلاب، معادن عموما جزو انفال هستند. در واقع انفال مالکیت شخصی ندارد، فقط اجازه بهره برداری اش را به اشخاص حقیقی یا حقوقی واگذار می کنند که کاملا به صورت موقتی است. یعنی برای افراد یک پروانه بهره برداری صادر می شود که مثلا تا چند سال مجاز هستند که با چنین شرایطی در این معادن فعالیت کنند. مالکیت به آن مفهوم در این معادن وجود ندارد.
برای معادن ، حقوق دولتی می گیرند که درحال حاضر هم این حقوق دولتی بسیار افزایش یافته است. در واقع ده درصد از فروش مواد معدنی از کفی که برای ان تعیین می کنند مربوط به حقوق دولتی است. یعنی از هر تن ماده ی معدنی که استخراج می شود ده درصدش مربوط به دولت است.
همچنین عواملی مانند نوع ماده معدنی، ابعاد، نوع ذخیره و موارد دیگر هم بر حقوق دولتی تاثیر می گذارد که این موارد هم از چالش های بزرگ معدن دارن محسوب می شود. حتی اگر معدنی، نتواند به خوبی کار کند، باید حقوق دولتی را سر وقتش پرداخت کنند. بنابراین معادن چه تولید داشته باشند و چه نداشته باشند معدنکاران باید حقوق دولتی را پرداخت کنند.
همین حقوق دولتی که تبدیل به ده درصد هم شده است خودش معضل بزرگی برای معدنکاری ایران به شمار می آید و بسیاری از معدنکاران را از ادامه کار دلسرد می کند.
