راه‌آهن بستان‌آباد-خاوران به طول ۴۴ کیلومتر که با حضور رئیس‌جمهور افتتاح شد، ضمن کوتاه کردن مسیر و زمان سفر ریلی از تبریز به و مرکز، می‌تواند به توسعه ترانزیت ریلی بین‌المللی از طریق ایران نیز کمک کند.
راه‌آهن بستان‌آباد_ خاوران با حضور سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور افتتاح شد. این مسیر یکی از حلقه‌های مفقوده برای نقش‌آفرینی ایران در ترانزیت ریلی بین‌المللی و منطقه‌ای است که اتصال ترانزیت ریلی ایران به اروپا را برای نخستین بار فراهم می‌آورد.
طبق اعلام وزارت راه و شهرسازی، این مسیر ریلی به طول ۴۴ کیلومتر با هدف کاهش ۱۱۴ کیلومتر از طول مسیر اتصال مرکز شمال غرب به شبکه ریلی با اعتبار ۳ هزار میلیارد تومان طراحی و اجرا شده و ارزش روز آن بیش از ۶ هزار میلیارد تومان است.
یکی از مهم‌ترین مزایای بهره‌برداری از راه‌آهن بستان‌آباد-خاوران کاهش ۴ ساعت از زمان سفر با قطار از پایتخت به تبریز نسبت به مسیر ریلی موجود است که در حال حاضر ۱۲ ساعت زمان می‌برد.
با توجه به اینکه زمان سفر از طریق جاده ۸ ساعت است مسافران جاده را به ریل ترجیح می‌دهند که با افتتاح این مسیر ریلی علاوه بر افزایش ترانزیت کالا و مسافر از طریق ریل، کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی و ارتقای شاخص‌های حمل‌ونقل ریلی در منطقه را شاهد خواهیم بود.
راه‌آهن دوخطه میانه- بستان‌آباد- خاوران به طول ۲۰۳ کیلومتر در ۱۰ قطعه با هدف کاهش مسیر ریلی از شمال غرب به مرکز کشور طراحی و اجرا شده که حدفاصل میانه تا بستان‌آباد به طول ۱۳۲ کیلومتر در سال‌های گذشته ساخته شده است.
با افتتاح مسیر بستان‌آباد- خاوران و ایستگاه راه‌آهن خاوران این محور به‌ویژه در بخش مسافری از منطقه خاوران شهر تبریز تا تهران آماده بهره‌برداری است.
این پروژه از نظر شیوه اجرایی با تأکید بر کیفی بودن روش‌ها و همچنین از نظر توجه به حمل‌ونقل ترکیبی، سهولت دسترسی و کاهش زمان سفر یکی از طرح‌های ریلی مهم کشور محسوب می‌شود.
خط آهن بستان‌آباد- خاوران اولین مسیر ریلی کشور است که از ابتدا دوخطه طراحی و اجرا شده است. احداث بزرگ‌ترین تونل دوخطه ریلی کشور در این محور به طول ۳ کیلومتر و بزرگ‌ترین پل قوسی دوخطه ریلی کشور به طول یک کیلومتر با ۲۰ دهانه ۵۰ متری و با ارتفاع ۴۰ متری ستون‌ها از ویژگی‌های بارز این خط آهن است.
استفاده از قالب لغزنده در عرشه پل‌های بزرگ از دیگر اقدامات ویژه این مسیر ریلی است.
استفاده از ابزار دقیق برای پایش رفتار زمین‌شناسی حین حفاری تونل‌ها نیز یکی دیگر از موارد قابل اشاره در اجرای این مسیر ریلی است که ضمن افزایش دقت در اجرا، ایمنی کار را نیز افزایش می‌دهد و موجب شده است هیچ حادثه‌ای برای کارگران حین اجرا روی ندهد.
بهره‌مندی از توان و تخصص مهندسان ایرانی با استفاده از تولیدات داخلی در راه‌آهن بستان‌آباد-خاوران از ویژگی‌های این طرح است.
برای اولین بار تمامی ادوات زیرسازی و روسازی استفاده شده در این مسیر ریلی از جمله بالشتک‌های بزرگ مقیاس، تولید داخل است که موجب کاهش ۶۰ درصد از هزینه‌ها در این بخش نسبت به گذشته شده است. همچنین تمامی ورق‌های خاص به کار رفته در عرشه پل‌های مسیر نیز تولید داخل و ساخت کارخانه اکسین اهواز است که پیش‌ازاین تماماً وارداتی بوده است.
تمامی ریل به کار رفته در این مسیر و تراورس‌ها تولید داخل است به‌نحوی‌که می‌توان گفت این پروژه موجب شکستن سدهای بسیاری برای رسیدن به خودکفایی در ساخت خطوط ریلی کشور است.
طراحی مسیر و نوع اجرای تونل‌ها و گالری‌ها به نحوی است که امکان برقی شدن مسیر وجود دارد.
پیش‌بینی جانمایی و امکان احداث ایستگاه مشترک در خاوران با قطار درون‌شهری از دیگر امکانات این مسیر ریلی است که بازهم برای اولین بار در حین احداث این موضوع موردتوجه قرار گرفته و لحاظ شده است.
نکته دیگر اینکه با بهره‌برداری از پروژه راه‌آهن میانه-بستان‌آباد-تبریز، ترانزیت ریلی ایران برای نخستین بار به اروپا متصل می‌شود و اتصال آن به راه‌آهن نخجوان، ایروان و تفلیس از طریق جلفا و دیگر مرزهای آبی و خاکی به افزایش مبادلات بین‌المللی و صادرات کالا به جمهوری‌های آذربایجان، ارمنستان و ترکیه می‌انجامد.
به عبارت دیگر، یکی از حلقه‌های مفقوده برای نقش‌آفرینی ایران در ترانزیت بین‌المللی و منطقه‌ای با بهره‌برداری از قطعه ریلی بستان‌آباد- خاوران، تکمیل شده؛ اما همچنان سؤالاتی وجود دارد که برای مشخص شدن پاسخ آنها باید صبوری کرد. آیا ایران قدرت جذب ترانزیت همکاری‌های بلندمدت ترانزیتی در این مسیر را دارد و اینکه آیا سایر کشورهای ذینفع در ترانزیت از این مسیر، علاقه‌مند به استفاده از آن هستند یا نه؟
